Τι απήχηση έχουν οι ηθικές και θρησκευτικές αξίες στα δημόσια σχολεία; Με ποιον τρόπο, λαμβάνοντας υπόψη τη θρησκευτική διάσταση της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, μπορούν να συνεισφέρουν, ώστε να διαμορφωθεί μια κοινωνική συνείδηση φωτισμένη, ειρηνοποιός, ανοιχτή σε διάλογο μεταξύ πολιτισμών; Είναι δυνατόν να διδαχθούν στοιχεία για τις θρησκείες με αμερόληπτο τρόπο; Τι είδους δραστηριότητες θα πρέπει να προωθηθούν στα σχολεία; Τι εμπόδια και τι ευκαιρίες αναδύονται; Ποιοι είναι οι πιθανοί ρόλοι και οι υπευθυνότητες εκείνων που λαμβάνουν τις αποφάσεις και εκείνων που δρουν επαγγελματικά στο χώρο; Ποιες νέες προσεγγίσεις μπορούν να περιγραφούν, για την ανάπτυξη πρόσφορων πηγών για εκπαιδευτικούς;

Απαντήσεις σε αυτά, αλλά και σε πολλά άλλα συναφή ζητήματα επιχειρήθηκε να δοθούν στις 8 και 9 Οκτωβρίου 2007 στην Αθήνα, στο συμπόσιο ανοικτού διαλόγου με θέμα: «Η θρησκευτική διάσταση στη διαπολιτισμική εκπαίδευση». Η συνάντηση διοργανώθηκε από το Τμήμα Ευρωπαϊκής Διάστασης της Εκπαίδευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης και φιλοξενήθηκε από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Διεύθυνση Διεθνών Εκπαιδευτικών Σχέσεων, Τμήμα Διεθνών Οργανισμών.

 

Η συνάντηση του Οκτωβρίου στην Αθήνα, εντάχθηκε στο πλαίσιο της διάχυσης των αποτελεσμάτων του Προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης «Η νέα πρόκληση της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης: θρησκευτική ετερότητα και διάλογος στην Ευρώπη». Απώτερος σκοπός της ήταν να δώσει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να ενημερωθούν για τα αποτελέσματα του προγράμματος αυτού, αλλά και να διερευνήσουν περαιτέρω προτάσεις εφαρμογής τους, προσαρμοσμένες στις εκπαιδευτικές ιδιαιτερότητες του κάθε κράτους.

 

Προκειμένου να διασφαλισθεί η διάχυση της πληροφόρησης, η Ελλάδα συμμετείχε στη συνάντηση με τους κ.κ. Σύμβουλο και Πάρεδρο Θεολογίας του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ΟΝΟΜΑΤΑ ; και τους Σχολικούς Συμβούλους Θεολόγων της χώρας, οι οποίοι στη συνέχεια θα ενημερώσουν τους εκπαιδευτικούς των σχολείων της αρμοδιότητάς τους. Συμμετείχαν επίσης με έναν εκπρόσωπο, σχετικό με τη διδασκαλία, την επιμόρφωση ή τη σύνταξη αναλυτικών προγραμμάτων θρησκευτικής ή διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, οι παρακάτω χώρες: Αλβανία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Γεωργία, Κροατία, Κύπρο, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Ρουμανία, Ρωσία, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Σερβία, Σλοβενία, Τουρκία, Ουκρανία.

 

Kατά τη διάρκεια της 21ης Διάσκεψης των Υπουργών Παιδείας των κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, που πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2003 στην Αθήνα, oι Υπουργοί ζήτησαν να επαναπροσδιοριστούν το περιεχόμενο και η σημασία της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Ζήτησαν επίσης να προσανατολιστούν οι δραστηριότητες της αρμόδιας για το θέμα επιτροπής σε πρακτικούς τομείς της εκπαιδευτικής πράξης, όπως το περιεχόμενο και οι μέθοδοι διδασκαλίας θεμάτων που άπτονται σε θρησκευτικά ζητήματα. Οι Υπουργοί Παιδείας εξέφρασαν περαιτέρω την ανάγκη να υπάρξει ένας κοινός οδηγός που να περιλαμβάνει βασικές αρχές, εκπαιδευτικά εργαλεία και παραδείγματα, πρόσφορα για τη διδασκαλία θρησκευτικών θεμάτων στο σχολείο και που να λαμβάνει υπ’ όψη τον σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την πολιτιστική και θρησκευτική ετερότητα, αλλά και τις ιδιαίτερες συνθήκες που ισχύουν για την θρησκευτική εκπαίδευση σε κάθε χώρα.

 

Μετά τη Διάσκεψη το Συμβούλιο της Ευρώπης όρισε ομάδα εμπειρογνωμόνων στη θρησκευτική και διαπολιτισμική εκπαίδευση που εργάσθηκε ως τις αρχές του 2007. Τα αποτελέσματα της ως άνω επιτροπής κοινοποιήθηκαν σε ένα εγχειρίδιο αναφοράς που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, σε επιμορφωτές εκπαιδευτικών, στη διοίκηση της εκπαίδευσης καθώς και σε εκείνους που διαμορφώνουν την εκπαιδευτική πολιτική ή αντιμετωπίζουν ζητήματα θρησκευτικής ετερότητας στα σχολεία της Ευρώπης. Το εγχειρίδιο αυτό περιέχει βασικές αρχές, μεθόδους διδασκαλίας και διδακτικά παραδείγματα, εφαρμόσιμα σε διαφορετικά πολιτιστικά και εκπαιδευτικά περιβάλλοντα.

 

Το χαρακτηριστικό σημείο αυτής τη πρωτοβουλίας είναι η καινοτόμος θεωρητική και πρακτική προσέγγιση. Το βοήθημα θεμελιώνεται σε πρότερες δραστηριότητες του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου. Όμως, η ποιοτική καινοτομία του είναι στην ιδιαίτερη οπτική που δίνει στη θρησκεία ως παράγοντα πολιτισμού. Η εκπαίδευση για τις θρησκείες αντιμετωπίζεται ως συστατικό μέρος της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και ως απαραίτητος παράγων της παιδείας δημοκρατίας. Εκπαιδευτικοί και μαθητές καλούνται να εξετάσουν το ρόλο που έχουν οι θρησκείες στη διαμόρφωση αξιών και πρακτικών των πολιτισμικών κοινωνιών, και, μέσω της ανάπτυξης της ανεκτικότητας, του σεβασμού και της κατανόησης, να κτίσουν γέφυρες ανάμεσα στις κοινότητες. Σ’ αυτή τη βάση, το πρόγραμμα θεωρήθηκε ως «μείζων συνεισφορά στους κοινούς στόχους της αλληλοκατανόησης, του σεβασμού και της μάθησης για συμβίωση», από τους Ευρωπαίους Υπουργούς Παιδείας, στη διάρκεια της συνδιάσκεψης της Αθήνας, το 2003.

Πόσο διαφορετική είναι, όμως, η θρησκευτική εκπαίδευση στην Ευρώπη; Στα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης η πολιτική που ακολουθείται στη θρησκευτική εκπαίδευση διαφέρει. Αυτό οφείλεται στις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας, όπως: η ιστορική παράδοση, οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας, η φύση και ο βαθμός της «πολυπολιτισμικότητας» στην τοπική κοινωνία, η γεωγραφική θέση, τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά συστήματα ή οι διεθνείς και παγκόσμιες επιρροές. Γενικά, η θρησκευτική εκπαίδευση προσφέρεται στα Δημόσια Ευρωπαϊκά Σχολεία με τρεις κυρίως τρόπους: την εκπαίδευση στο θρήσκευμα, όπου διδάσκεται μία και μόνη παράδοση για τα μέλη του, την εκπαίδευση περί της θρησκείας, όπου η θρησκεία διδάσκεται από περιγραφική και ιστορική σκοπιά, και την εκπαίδευση από τη θρησκεία, όπου οι μαθητές μελετούν την απήχηση που έχουν διαφορετικά θρησκευτικά, υπαρξιακά και ηθικά ζητήματα. Σε μερικές χώρες γίνεται συνδυασμός των τριών αυτών τρόπων, ανεξάρτητα από τον κοινοτικό ή θρησκευτικό χαρακτήρα των σχολείων. Παρά τις παραπάνω διαφορές, το Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο προσεγγίζει τη θρησκευτική εκπαίδευση με την ευρύτερη οπτική της δημοκρατικής κοινωνικής συνυπευθυνότητας, προσανατολίζεται στην επίτευξη κοινών ιδεωδών: να καλλιεργήσει τη δημόσια γνώση και την κατανόηση της θρησκείας και των θρησκειών με συνεργατικό τρόπο που δεν δέχεται αποκλεισμούς, χωρίς συγκρητισμό, προϋποθέτοντας την ελευθερία επιλογής θρησκεύματος ή την α-θρησκευτική επιλογή, την κατανόηση των πιστεύω των άλλων, τον πολιτισμένο διάλογο, την αιτιολογημένη συζήτηση καθώς και τη διαμόρφωση και έκφραση γνώμης, με διεπιστημονικό και διαθεματικό τρόπο.

 

Κατά τη διάρκεια του Συμποσίου, άνθρωποι από διαφορετικά κράτη – μέλη, παρουσίασαν εντελώς διαφορετικά προγράμματα σπουδών, διαφορετικά σχολικά εγχειρίδια και μεθόδους διδασκαλίας. Παρουσίασαν μοντέλα Θρησκευτικής Εκπαίδευσης που χωρίζουν ή ενώνουν τους μαθητές του ίδιου σχολείου. Σε μερικές χώρες, οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν είτε να συμμετάσχουν σε ένα ομολογιακό μάθημα στο σχολείο, είτε να αναγνωρίσουν εκπαιδευτικές μονάδες από τα κατηχητικά σχολεία των κοινοτήτων τους. Άλλοι έχουν τη δυνατότητα να αντικαταστήσουν το θρησκευτικό μάθημα με θρησκευτική ή μη ομολογιακή ηθική. Σε μερικές χώρες η Θρησκευτική Εκπαίδευση είναι υποχρεωτική, σε άλλες όχι. Στη διάρκεια των εργασιών του συμποσίου σε ομάδες, τέθηκαν και συζητήθηκαν διάφορα ζητήματα, όπως: Πώς αισθάνονται οι γονείς για τη θρησκευτική εκπαίδευση σε διαφορετικές συνθήκες; Γιατί οι γονείς ή τα σχολεία επιλέγουν κάποιο μοντέλο Θρησκευτικής Εκπαίδευσης από ένα άλλο; Έχει η Θρησκευτική Εκπαίδευση εθνικά χαρακτηριστικά ή προέλευση; Ποιοι διδάσκουν θρησκευτικά ή ηθική στα σχολεία; Πώς εκπαιδεύονται; Ποιος τους επιλέγει και ποιος τους αμείβει; Η ετερότητα των απαντήσεων και των πληροφοριών που παρείχαν οι σύνεδροι συνετέλεσε, ώστε η συζήτηση να στραφεί προς την αναζήτηση διαπολιτισμικών στοιχείων και κοινών στόχων για τη θρησκευτική εκπαίδευση.

Επιστροφή

        Εκτυπώσιμη Μορφή