Η καταιγιστική και «πληθωρική» από πλευράς προσφοράς, χρόνου και δυνατοτήτων, παρουσία των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας στην καθημερινή ζωή και ο σημαντικός ρόλος που αυτά έχουν αναλάβει σε κάθε έκφρασή τους (διαδίκτυο, τηλεόραση, κινηματογράφος, Τύπος, ραδιόφωνο, περιοδικά, κ.ά.) αποτελεί φαινόμενο που απαιτεί την προσοχή όλων. Ιδιαίτερα, δε, πρέπει να απασχολήσει τους φορείς διαπαιδαγώγησης, οι οποίοι μπορούν και οφείλουν να αξιοποιήσουν αυτόν τον δίαυλο επικοινωνίας με τους νέους, αρχής γενομένης από την παιδική ηλικία, έτσι ώστε να παίξεο θετικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μελλοντικών ενηλίκων. Βασική προϋπόθεση για την επιτυχή προετοιμασία των παιδιών αποτελεί η εκπαίδευση στα ΜΜΕ η οποία θα τα εφοδιάσει με τις ικανότητες και τις δεξιότητες της κατανόησης, καταρχήν, και έπειτα της κριτικής ανάλυσης, της ερμηνείας και της παραγωγής περιεχομένου για τα ΜΜΕ. Στην ημερίδα κατέθεσαν τις γνώσεις και την εμπειρία τους καθηγητές πανεπιστημίων, εκπρόσωποι εποπτικών αρχών, κινηματογραφιστές και ερευνητές των ΜΜΕ από την Ελλάδα, τη Μ. Βρετανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και τη Σουηδία.

Την έναρξη της ημερίδας έκαναν με χαιρετισμό τους οι Υπουργοί Επικρατείας, κ. Θεόδωρος Ρουσόπουλος και Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, κ. Ευριπίδης Στυλιανίδης, οι οποίοι υπογράμμισαν το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας στην εποχή της ψηφιακής σύγκλισης και τόνισαν την ανάγκη στενής συνεργασίας των δύο φορέων για την εξασφάλιση της προσβασιμότητας στα μέσα και τη σωστή αξιοποίηση της γνώσης προς όφελος του κάθε Έλληνα πολίτη. Τέσσερις στόχους έθεσε ο κ. Ρουσόπουλος για τη σύγχρονη αγωγή των ΜΜΕ: α)να μπορούν τα παιδιά, οι αυριανοί πολίτες, να διακρίνουν σαφώς ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη μυθοπλασία, β)να διακρίνουν τις διαφημίσεις από το πρόγραμμα και να κατανοούν τις τεχνικές πειθούς στη διαφήμιση, γ)να αναγνωρίζουν ότι ακόμη και στις μη-μυθοπλαστικές εκπομπές, τα μέσα δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα, αλλά απλά προβάλλουν μια αναπαράσταση της πραγματικότητας, δ)να μπορούν να ισορροπήσουν, σε χρόνο και σημασία, την ενασχόλησή τους με τα ΜΜΕ με την υπόλοιπη ζωή τους, να μη ζουν, δηλαδή, τη ζωή τους μέσα από τα Μέσα.

 

 «Ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα για να μπορεί να παρακολουθεί τις εξελίξεις, θα πρέπει εκ των πραγμάτων να είναι εξοικειωμένο με τη σωστή χρήση των ηλεκτρονικών μέσων και κυρίως του Διαδικτύου», τόνισε ο κ. Στυλιανίδης, υπογραμμίζοντας το μεγάλο στόχο του ΥΠΕΠΘ για την ψηφιακή σύγκλιση και την έμφαση που δίνεται σε αυτόν. «Οι εκπαιδευτές θα πρέπει να ξέρουν», πρόσθεσε ο Υπουργός, «μέσα από τη δέσμη πληροφοριών που βομβαρδίζουν καθημερινά τις νέες συνειδήσεις, τις νέες ψυχές και τα νέα μυαλά, να επιλέγουν ή καλύτερα να διδάσκουν τη σωστή μέθοδο στους λήπτες των μηνυμάτων, ώστε από αυτές τις πληροφορίες να επιλέγουν εκείνες που είναι πραγματικά εργαλεία για να χτίσουν τα νέα παιδιά το μέλλον τους. Και να απομονώνουν όλες εκείνες τις πληροφορίες που μπορεί να οδηγήσουν σε αδιέξοδα και σε προβλήματα, τόσο την κοινωνία όσο και τους ίδιους τους νέους ανθρώπους».

Στην Α’ ενότητα της εκδήλωσης εξετάστηκαν θεωρητικά ζητήματα σχετικά με τον ορισμό και τα μοντέλα της οπτικοακουστικής αγωγής. Η δρ Χρ. Κοσμίδου-Hardy, Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, στην εισήγησή της με θέμα: «Αλφαβητισμός και Αγωγή στα MME - Με βάση ένα κριτικό αναπτυξιακό μοντέλο για την αγωγή» πρότεινε την υιοθέτηση μιας κριτικής στάσης για μια ολική αγωγή στα ΜΜΕ στην εποχή της εικόνας και της πληροφορίας, μια αγωγή που θα έχει ως κύριο στόχο την προσωπική ανάπτυξη των ανθρώπων ή της αυτογνωσίας τους, όσο και την κοινωνική ανάπτυξη μέσα από την προώθηση του στόχου της κοινωνιογνωσίας. Η καθηγήτρια Γνωστικής Ψυχολογίας του Τμήματος ΕΜΜΕ του Παν/μίου Αθηνών, κ. Μ. Ντάβου στην εισήγησή της με θέμα: «Αλφαβητισμός, εκπαίδευση και αγωγή στα μέσα επικοινωνίας: Ορισμοί και διευκρινίσεις» ξεκινώντας από την εννοιολογική διάκριση ανάμεσα σε αλφαβητισμό, αγωγή και εκπαίδευση, παρουσίασε τα διαφορετικά μοντέλα που αναγνωρίζονται σήμερα διεθνώς: οπτικοακουστικός αλφαβητισμός, κινηματογραφικός αλφαβητισμός, τηλεοπτική αγωγή, ψηφιακός αλφαβητισμός, πληροφοριακός αλφαβητισμός και διαδικτυακός αλφαβητισμός.

 

Ο καθηγητής Ψυχολογίας στο Πάντειο Παν/μιο, κ. Ν. Χρηστάκης ανέλυσε στη συνέχεια τα «Ψυχοκοινωνικά ζητήματα στην αγωγή στα μέσα επικοινωνίας», τονίζοντας ότι η σχέση των παιδιών με τα μέσα επικοινωνίας διαφέρει σημαντικά από την αντίστοιχη σχέση των ενηλίκων. Παρατήρησε επίσης ότι υπάρχουν δύο τρόποι κατανόησης της πραγματικότητας, η επιστημονική γνώση και η «φυσική σκέψη». Ως προς τη χρήση των μέσων τόνισε ότι η πληροφόρηση και η ψυχαγωγία δεν έχουν μόνο «απόλυτη τιμή», συνεπώς δεν μπορούν να αποτιμηθούν αντικειμενικά αλλά εγγράφονται στο νου και τον ψυχισμό του κάθε παιδιού ξεχωριστά, ως εκ τούτου απαιτείται μια κριτική στάση ως προς το περιεχόμενο των μέσων. Κατόπιν, η κ. C. Bazalgette, media literacy consultant από τη Βρετανία, πρότεινε μια εναλλακτική θεώρηση και χρήση των μέσων επικοινωνίας μέσα από την εισήγησή της «The 3 Cs (Critical, Creative, Cultural) in Media Literacy». Η ομιλήτρια παρατήρησε ότι τα ΜΜΕ στο βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα χρησιμοποιούνται κυρίως ως εποπτικά εργαλεία, που ενισχύουν τη μαθησιακή διαδικασία άλλων γνωστικών αντικειμένων ενώ αυτό που χρειάζεται είναι η ένταξή τους ως ξεχωριστού αντικειμένου διδασκαλίας. Τόνισε επίσης, ότι τα παιδιά σήμερα δεν είναι μιντιακά αναλφάβητα, γνωρίζουν ήδη πάρα πολλά, και αυτό που χρειάζονται ουσιαστικά είναι να τους δοθούν οι σωστές ευκαιρίες για να εκφραστούν δημιουργικά μέσα από τα ΜΜΕ.

 

Στη Β’ ενότητα, ο κ. C. Gautellier, δ/ντής της ΜΚΟ CEMEA και εκπρόσωπος του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην παρουσίαση του «Media Education in the Council of Europe» επεσήμανε την ανάγκη αλλαγής πλεύσης της ευρωπαϊκής πολιτικής στα ζητήματα της οπτικοακουστικής αγωγής μέσα από τον επανασχεδιασμό μιας κοινής εκπαιδευτικής πολιτικής που θα συνδέεται με τα ευρύτερα ζητήματα δημοκρατίας και ΜΜΕ. Ο εκπρόσωπος της Βρετανικής ρυθμιστικής αρχής για τα ΜΜΕ, OFCOM, δρ P. Moore, στην εισήγησή του «The Media literacy Task Force» ανέφερε ότι το σημαντικότερο πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη αγωγής στα ΜΜΕ αλλά η απουσία του αλφαβητισμού γενικά, ο οποίος αποτελεί συστατικό στοιχείο για τη δημιουργία ενημερωμένων καταναλωτών και ενεργών πολιτών. Ειδικότερα, ο κ. Moore παρατήρησε ότι στην εποχή της ψηφιακής σύγκλισης, η οποία συνιστά μια δυναμική διαδικασία, η εμπλοκή του πολίτη-χρήστη μετατοπίζεται από το μοντέλο του καταναλωτή (consumer) σε εκείνο του παραγωγού - καταναλωτή (prosumer), στο πλαίσιο της ενδυνάμωσής του στο περιβάλλον των νέων τεχνολογιών. Τέλος, ο Πρόεδρος του ΙΟΜ, κ. Ρ. Μορώνης παρουσίασε συνοπτικά τη δράση και την πολιτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ανακοινώνοντας ότι στα άμεσα μελλοντικά σχέδια της Επιτροπής είναι και η έκδοση της πρώτης Ανακοίνωσης στο τέλος του 2007 σχετικά με την αγωγή στα ΜΜΕ, με τίτλο «Media literacy - A European approach.».

Στη Γ’ ενότητα, ο κ. G. Maassen, δ/ντής του The Dutch Institute for Film Education της Ολλανδίας, μέσα από την εισήγησή του «Reading Film in Schools», παρουσίασε τα επίπεδα της οπτικοακουστικής αγωγής στις εκπαιδευτικές βαθμίδες της χώρας του και τις δράσεις του οργανισμού του, κυρίαρχο στοιχείο των οποίων είναι η κινηματογραφική αγωγή. Το λόγο πήρε κατόπιν ο κ. Ν. Θεοδοσίου, καλλιτεχνικός δ/ντής του Camera Zizanio και μέλος της τριμελούς γραμματείας του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους, που εστίασε στα προβλήματα που πηγάζουν από την αυξανόμενη και συχνά αλόγιστη χρήση των νέων μέσων από τα παιδιά. Στην εισήγησή του: «Από τον μαυροπίνακα στο youtube - αγώνας δρόμου μετ’ εμποδίων» παρουσίασε τις εκπαιδευτικές δράσεις κινηματογραφικής αγωγής, επισημαίνοντας ότι η οπτικοακουστική παιδεία είναι ένα ζήτημα δημοκρατίας που αφορά όλους και οποιοσδήποτε σχεδιασμός είναι ακόμα πολύ πίσω από τις εξελίξεις στο χώρο της τεχνολογίας και τις ανάγκες των νέων καθώς απουσιάζει η αισθητηριακή επαφή με τα παιδιά, το απαραίτητο εκείνο κριτήριο το οποίο θα τα εφοδιάσει με τις ικανότητες και δεξιότητες για μια ώριμη και υγιή σχέση με τα μέσα.

 

Τέλος, ο κ. Α. Παπαδόπουλος, καλλιτεχνικός δ/ντής του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους στη Δράμα, στην ομιλία του «Κινηματογραφική Παιδευτική Δραστηριότητα στην Περιφέρεια - το παράδειγμα της Δράμας» τόνισε την κομβική σημασία που έχουν οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην περιφέρεια κάθε ευρωπαϊκής χώρας, καθώς προάγουν την ανέλιξη των κινηματογραφικών θεσμών, τη διασύνδεση με την τοπική κοινωνία και τη δημιουργία και προετοιμασία των αυριανών «έλλογων» θεατών.

 

Στη Δ’ ενότητα, η κ. Β. Νίκα, εκπαιδευτικός και ερευνήτρια του Εργαστηρίου Ψυχολογικών Εφαρμογών παρουσίασε τις δράσεις του «Παρατηρητηρίου Ανάπτυξης Προγραμμάτων Οπτικοακουστικού Αλφαβητισμού», που λειτουργεί σε πιλοτική φάση στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων του Εργαστηρίου Ψυχολογικών Εφαρμογών και Σχεδιασμού του τμήματος ΕΜΜΕ του Παν/μίου Αθηνών. Στόχος του Παρατηρητηρίου είναι η καταγραφή των ερευνητών και των εκπαιδευτικών που ασχολούνται με την Αγωγή και Εκπαίδευση στα ΜΜΕ, η καταγραφή και συγκέντρωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και η θέσπιση σταθμισμένων κριτηρίων για τα προγράμματα αυτά με βάση τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα.

 

Η καθηγήτρια του Παν/μίου Halmstad στη Σουηδία, κ. U. Sjoberg μίλησε για την ερευνητική της πρόταση: «Media literacy in Greek and Swedish schools: a research proposal» και το μεθοδολογικό πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί η έρευνα που θα διεξαχθεί το 2008 στα ελληνικά σχολεία για μαθητές 13-16 ετών, προκειμένου να διερευνήσει τις μαθησιακές ικανότητες και δεξιότητες των παιδιών ως προς την πρόσβαση, την ερμηνεία και την χρήση των ΜΜΕ. Πρόκειται για μια κοινωνικο-εθνογραφική έρευνα, καθώς το δείγμα θα περιλαμβάνει παιδιά μεικτών οικογενειών από Ελλάδα και Σουηδία. Ο κινηματογραφιστής κ. Μ. Θεοδωρίδης παρουσίασε το πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ: «Μάθημα οπτικοακουστικής παιδείας στο σχολείο - Η γνωριμία των εκπαιδευτικών με την οπτικοακουστική έκφραση», το οποίο αφορά στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για την Α/θμια εκπαίδευση σε θέματα αισθητικής αγωγής προτείνοντας την ομαδική συζήτηση και λήψη αποφάσεων μέσα στην τάξη σε ζητήματα οπτικοακουστικής παιδείας.

 

Στη συνέχεια, η κ. Ε. Ανδριοπούλου, ερευνήτρια ΜΜΕ του ΙΟΜ, υπεύθυνη θεμάτων οπτικοακουστικής αγωγής, κατέθεσε προτάσεις για την εισαγωγή του μαθήματος αγωγής στα ΜΜΕ και στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το σχολείο ως φορέας υπεύθυνος για τη δημιουργία δραστήριων και ώριμων πολιτών οφείλει να παρακολουθεί και να εναρμονίζεται με τις εξελίξεις υπό ένα μοντέρνο πρίσμα. Κατά συνέπεια, όπως τόνισε η ερευνήτρια δεν είναι μόνο σκόπιμη αλλά και αναγκαία η εισαγωγή ενός μαθήματος «Αγωγής στα ΜΜΕ».

Τέλος, ο Πρόεδρος του ΙΟΜ, κ. Ρ. Μορώνης, επεσήμανε δύο σημεία στα οποία πρέπει να επικεντρωθεί η προσοχή μας: Τα καλά νέα είναι ότι η αναγκαιότητα της αγωγής και εκπαίδευσης στα Μέσα αναγνωρίζεται ακόμα και από εκείνους που δεν έχουν εξειδικευμένη γνώση επί του ζητήματος, πρόκειται δηλαδή για μια γενικευμένη διαπίστωση, στην οποία πρέπει να οικοδομηθεί κάθε δράση και πρωτοβουλία. Από την άλλη πλευρά, παρατηρείται ότι απουσιάζει ένας κοινός και σαφής προσδιορισμός του τι ακριβώς θέλουμε, πώς το θέλουμε και με ποιο τρόπο μπορούμε να το υλοποιήσουμε. Η ευθυγράμμιση σε μια κοινή πορεία με τις διεθνείς εξελίξεις ταυτόχρονα με την προσαρμογή στις ανάγκες της ελληνικής πραγματικότητας μπορούν να αποτελέσουν τα θεμέλια για την έναρξη μιας συντονισμένης πολιτικής στο «φλέγον» και καθόλα επίκαιρο αυτό θέμα.

 

Επιστροφή

        Εκτυπώσιμη Μορφή