| |
Η μεταρρύθμιση στην πράξη: Μια διεισδυτική ματιά στο νέο θεσμικό πλαίσιο των ΑΕΙ
Το Υπουργείο Παιδείας στην προσπάθειά του να δώσει μια νέα πνοή στην πορεία της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, θεσμοθέτησε το νόμο 3549/2007 για τη δομή και τη λειτουργία των Α.Ε.Ι. που βασίζεται στην αρχή της αυτονομίας τους και επιδιώκει να προσδώσει πραγματική αυτοδιοίκηση σε αυτά, αποτελώντας στην ουσία ένα περίγραμμα μεταρρύθμισης, ένα πλαίσιο αναφοράς.
Πρέπει συνεπώς να τονισθεί ότι θέτει τους γενικούς κατευθυντήριους στόχους, αφήνοντας τις όποιες εξειδικεύσεις να γίνονται από τα ίδια τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, μέσω των εσωτερικών κανόνων λειτουργίας τους.
Στο πλαίσιο της διαδικασίας για την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης έως το 2010 και, λαμβανομένου υπόψη ότι η ανάπτυξη της γνώσης αποτελεί θεμέλιο της ευρωπαϊκής ευημερίας και ανταγωνιστικότητας, ο νέος νόμος δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ισότιμη συμμετοχή των ελληνικών ΑΕΙ στο ευρωπαϊκό και διεθνές ακαδημαϊκό γίγνεσθαι - παράλληλα βέβαια με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες για τη διασφάλιση της ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (Ν. 3374/2005) και την ίδρυση του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος (Ν. 3391/2005).
Ο νέος νόμος έχει στηριχθεί στην εμπειρία της μακρόχρονης εφαρμογής του Ν. 1268/1982. Αποτελεί προϊόν επεξεργασίας ποικίλων θέσεων που έχουν διατυπωθεί επί του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των ελληνικών Α.Ε.Ι. στη διάρκεια μιας δημόσιας διαβούλευσης, μέσω του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, των Επιτροπών Εμπειρογνωμόνων, στο πλαίσιο του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, της Συνόδου των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων και των Προέδρων των Τ.Ε.Ι. και μέσω ενός σημαντικού αριθμού προτάσεων που υποβλήθηκαν στο ΥΠ.Ε.Π.Θ., μέσω του Διαδικτύου ή με άλλους τρόπους.
Με τις ρυθμίσεις του νέου σχεδίου νόμου που αφορούν στα Πανεπιστήμια και τα Τ.Ε.Ι., επιτυγχάνονται
-
Διασφάλιση της οικονομικής και διοικητικής αυτοδιοίκησης των Α.Ε.Ι., με τη σύνταξη από αυτά ενός τετραετούς ακαδημαϊκού-αναπτυξιακού προγράμματος, το οποίο θα προσδιορίζει τις εκπαιδευτικές, ερευνητικές και διοικητικές ανάγκες τους και θα έχει ως στόχο την αποτελεσματική διαχείριση των σχετικών ζητημάτων.
-
Κοινωνική Λογοδοσία των Α.Ε.Ι. Κάθε χρόνο, ο Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων καταθέτει στη Βουλή προς ενημέρωση και συζήτηση ετήσια έκθεση για την κατάσταση των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και την πορεία του τετραετούς ακαδημαϊκού-αναπτυξιακού προγράμματος.
-
Ενδυνάμωση της αυτοδιοίκησης των Α.Ε.Ι., με την παροχή δυνατότητας λειτουργίας τους μέσω εσωτερικών κανονισμών.
-
Ακαδημαϊκό άσυλο. Το Πρυτανικό Συμβούλιο και το Συμβούλιο για τα Τ.Ε.Ι. αντίστοιχα, ως δημοκρατικά εκλεγμένα από καθολική ψηφοφορία όργανα είναι αρμόδια για την άρση του ασύλου, με παρουσία εκπροσώπου δικαστικής αρχής. Το Ακαδημαϊκό άσυλο είναι για να υπηρετεί την ανεξαρτησία των ιδεών και όχι για να διευκολύνει την παραβατικότητα. Η πολιτεία δημιουργεί συνθήκες ευελιξίας ώστε οι πανεπιστημιακές αρχές - που έχουν την ευθύνη - να μπορούν αυτόνομες να προστατεύουν το πραγματικό άσυλο, να προστατεύουν τους φοιτητές που θέλουν να σπουδάζουν απρόσκοπτα, να προστατεύουν τα δημόσια πανεπιστήμια που είναι περιουσία του ελληνικού λαού.
-
Ενίσχυση της διαφάνειας στις δραστηριότητες των Α.Ε.Ι. Εφαρμογή της αρχής της δημοσιότητας στη λειτουργία τους και θέσπιση υποχρέωσης των Α.Ε.Ι. να παρέχουν πληροφορίες, αναφορικά με μορφωτικά, διοικητικά και οικονομικά θέματα και μέσω διαδικτύου.
-
Επανακαθορισμός των στόχων των Α.Ε.Ι. Τα ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα καλούνται να ανταποκριθούν πλέον στις προκλήσεις των καιρών, να αποτελέσουν χώρο διάδοσης γνώσης και παραγωγής έρευνας, συντελώντας ταυτόχρονα στην καλλιέργεια των ανθρωπιστικών αξιών και των αρχών της κοινωνικής συνοχής.
-
Στήριξη στους νέους φοιτητές, με παροχή οικονομικής συνδρομής (άτοκα εκπαιδευτικά δάνεια) σε όσους προέρχονται από ασθενέστερα εισοδηματικά στρώματα και ανταποδοτικές υποτροφίες για όσους παρέχουν έργο στο Α.Ε.Ι., καθώς και παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για την ομαλή μετάβαση αυτών από τη δευτεροβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
-
Εξορθολογισμός των διαδικασιών για την εκλογή μελών ΔΕΠ (δυνατότητα επικαιροποίησης γνωστικού αντικειμένου προκηρυσσόμενης θέσης). Εξασφάλιση μεγαλύτερης αξιοκρατίας (διεύρυνση σύνθεσης εκλεκτορικών σωμάτων και εισηγητικών επιτροπών, με συμμετοχή μελών ΔΕΠ άλλων Α.Ε.Ι.). Βασική καινοτομία είναι ότι η εκλογή και ο διορισμός των μελών ΔΕΠ θα γίνεται αποκλειστικά με πράξεις των οργάνων των Α.Ε.Ι., και ο έλεγχος νομιμότητας από τον Υπουργό Παιδείας θα γίνεται έπειτα από προσφυγή ή αυτεπαγγέλτως μετά την έκδοση των σχετικών πράξεων, έχοντας ακυρωτικό χαρακτήρα.
-
Αντιμετώπιση αρνητικών επιπτώσεων της επ’ αόριστον φοίτησης, με θέσπιση ανώτατης διάρκειας αυτής (ελάχιστος αριθμός εξαμήνων που απαιτούνται για τη λήψη του πτυχίου, προσαυξανόμενος κατά 100%). Δυνατότητα παράτασης κατά δύο (2) το πολύ εξάμηνα. Δυνατότητα διακοπής των σπουδών για χρόνο που δε θα προσμετράται στην ανώτατη διάρκεια φοίτησης. Δικαίωμα επαναφοράς. Δικαίωμα όσων έχουν συμπληρώσει τον ελάχιστο αριθμό εξαμήνων να παραταθούν οι σπουδές για πέντε ακαδημαϊκά έτη, αρχόμενα από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος δημοσίευσης του νόμου.
-
Αναβάθμιση της ποιότητας της ανώτατης εκπαίδευσης με τη θέσπιση προϋποθέσεων στην ίδρυση νέων σχολών (υποβολή ειδικών μελετών σκοπιμότητας και βιωσιμότητας οικονομοτεχνικών μελετών).
-
Δωρεάν χορήγηση ενός συγγράμματος ανά μάθημα και υποχρέωση παροχής βιβλιογραφίας και οδηγών μελέτης από διδάσκοντες σε κάθε μάθημα. Επιπλέον, ποσότητα των διανεμομένων βιβλίων ίσης με το 1/10 των βιβλίων που δίδονται στους φοιτητές παραχωρείται από το Κράτος στη Βιβλιοθήκη του οικείου Α.Ε.Ι.,
-
Τέλος, με νόμο του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών θα ρυθμιστούν ζητήματα φοροαπαλλαγών για δωρεές προς ΑΕΙ κατ’ αναλογία προς τα πολιτιστικά ιδρύματα.
|
Εκτυπώσιμη Μορφή
