Το Κέντρο Έρευνας και Εφαρμογών Σχολικής Ψυχολογίας και το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σχολικής Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) διοργάνωσαν την Τρίτη 19 Μαΐου 2009 ομιλία του Dr Robert Brooks από το Πανεπιστήμιο του Harvard με θέμα: «Mindsets for School Success: Effective Professionals and Resilient, Motivated Learners», δηλαδή Αντιλήψεις της Σχολικής Επιτυχίας: Αποτελεσματικοί Επαγγελματίες και Ευπροσάρμοστοι με Υψηλά Κίνητρα Μαθητές». Η πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία έλαβε χώρα στην αίθουσα AULA της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και την παρακολούθησε ένα πολυσυλλεκτικό κοινό.

Ο Dr Robert Brooks είναι κλινικός ψυχολόγος και έχει εργαστεί για πολλά χρόνια σε κλινικά και εκπαιδευτικά πεδία. Έχει δώσει αναρίθμητες διαλέξεις στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες, σε εκπαιδευτικούς, γονείς, ειδικούς ψυχικής υγείας και σε οργανισμούς για θέματα σχετικά με τα κίνητρα, την ψυχική ανθεκτικότητα, την αυτοεκτίμηση, τις σχέσεις στην οικογένεια, την αποτελεσματική ηγεσία και την εξισορρόπηση προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων και εκπαιδευτικού υλικού για την αυτοεκτίμηση και την ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών. Για το έργο του έχει λάβει πλήθος βραβείων και διακρίσεων.

 

Αρκετοί λοιπόν εκπαιδευτικοί, φοιτητές, αλλά και φιλομαθείς ακροατές είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την ιδιαίτερη αυτή εισήγηση του Dr Brooks, ο οποίος έδωσε στους τυχερούς ακροατές που παρευρέθηκαν εκείνη τη μέρα στην AULA, ένα μικρό δείγμα από το φωτεινό πνεύμα του.

 

Ξεκίνησε αναφερόμενος στον όρο «the power of mindsets»-ισχύς των αντιλήψεων. Ισχυρίστηκε πως η δύναμη αυτή είναι πολύ σημαντική για κάθε σχολικό περιβάλλον, παρόλο που πολλές φορές δεν υπάρχει η επίγνωση των αντιλήψεων. Η αρνητική αντίληψη ενός επαγγελματία μέσα στο χώρο της εκπ/σης για ένα μαθητή μπορεί να αποβεί καταστροφική για τη μετέπειτα πορεία του παιδιού αυτού. Ο Dr Brooks επέμεινε στην άποψη ότι οι αρνητικά φορτισμένες απόψεις των εκπ/κών στιγματίζουν ανεπανόρθωτα τους μαθητές και τους απογοητεύουν σε ασύλληπτο βαθμό. Για το λόγο αυτό, καθ’ όλη τη διάρκεια της συνομιλίας του υποστήριξε ότι ο εκπ/κός οφείλει να πιστεύει στις δυνατότητες των μαθητών του και να θεωρεί ως δεδομένο ότι όλοι οι μαθητές είναι ικανοί να μάθουν και να προοδεύσουν. Διότι μόνο με αυτή την αντίληψη ως προαπαιτούμενο μπορεί να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που θα παρέχει κίνητρα στους μαθητές και θα ωθεί τους κοινωνούς της ομάδας να συνεργάζονται, να έχουν διάθεση να μάθουν και να υπερβαίνουν τον εαυτό τους, μόνο και μόνο επειδή αισθάνονται ασφαλείς και επειδή έχουν το αίσθημα του «ανήκειν».

 

Αναφερόμενος στους σχολικούς ψυχολόγους, ο καθηγητής Brooks είπε ότι βρίσκονται σε προνομιούχο θέση σε σχέση με τους υπόλοιπους επαγγελματίες της εκπ/σης, διότι αυτοί είναι που έχουν την τεχνογνωσία αλλά και την ευαισθησία να εντοπίσουν και να ενισχύσουν τις θετικές αντιλήψεις που προωθούν τα κίνητρα στο πλαίσιο του σχολείου. Μπορούν δηλαδή να ενισχύσουν την αντίληψη ότι οι μαθητές μπορούν να γίνουν πιο αισιόδοξοι, επιτυχημένοι και ψυχικά ευέλικτοι.

 

Στη συνέχεια και πάντα στο ίδιο νοηματικό πλαίσιο, ο εισηγητής αναφέρθηκε στους «χαρισματικούς ενήλικες» και στο τι μπορούν να κάνουν οι εκπ/κοί για να γίνουν χαρισματικοί ενήλικες και να αποτελέσουν πρότυπα για τους μαθητές τους. Χωρίς να είναι εναντίον της πειθαρχίας, θεώρησε πως αυτή είναι πιο αποτελεσματική όταν ο εκπ/κός έχει χτίσει μια γερή σχέση αγάπης και ενδιαφέροντος με το μαθητή, έτσι ώστε ο τελευταίος να κατανοήσει για ποιο λόγο υπάρχουν κανόνες στους οποίους πρέπει να υπακούσει. Διαφορετικά ο μαθητής πολλές φορές αντιτίθεται στους κανονισμούς του σχολείου, γιατί δεν έχει κατανοήσει ποιο σκοπό εξυπηρετούν.

 

Ένας αποτελεσματικός επαγγελματίας της εκπ/σης λοιπόν είναι ανάγκη να πιστεύει πως όλα τα παιδιά θέλουν να πετύχουν και να τους παρέχει κίνητρα. Βεβαίως μερικοί μαθητές δυστυχώς κινούνται από το κίνητρο της αποφυγής, (avoidance motivation) ώστε να προστατευθούν από καταστάσεις που πιστεύουν ότι έχουν ως αποτέλεσμα την αποτυχία και τον εξευτελισμό. Ωστόσο, ο δάσκαλος, γνωρίζοντας πως η γνώμη του έχει ειδικό βάρος στο μυαλό και στις καρδιές των μαθητών του, έχει στα χέρια του μια σημαντική πηγή ενδυνάμωσης του μαθητή για επιτυχία. Τέλος, ένας αποτελεσματικός εκπ/κός είναι απαραίτητο να έχει ενσυναίσθηση (empathy), δηλαδή να προσπαθήσει ο ίδιος να δει τον κόσμο με τα μάτια των παιδιών. Ένα πολύ σημαντικό «προσόν» του αποτελεσματικού εκπ/κού, καθώς έτσι μπαίνει στη διαδικασία να αιτιολογήσει κάθε πράξη ή λόγο ενός μαθητή και να του αποδώσει το «νόημα» που ταιριάζει, ανάλογα με την προσωπικότητα του κάθε παιδιού. Μια επίπονη και χρονοβόρος διαδικασία που όμως επιφυλάσσει συγκλονιστικά αποτελέσματα σε όποιον εκπ/κό την ολοκληρώσει.

 

Κλείνοντας το λόγο του, ο οποίος έβριθε παραδειγμάτων από τη 40ετή πορεία του, ο ξεχωριστός αυτός ομιλητής ανέφερε τις σημαντικότερες στρατηγικές για να γίνουν οι επαγγελματίες της εκπ/σης πιο αποτελεσματικοί: Η βελτίωση της σχέσης εκπ/κών με μαθητές αποτέλεσε την κορωνίδα της λίστας αυτής. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο καθηγητής: «..οι μαθητές δε νοιάζονται για το τι ξέρουμε, αν δεν καταλάβουν ότι νοιαζόμαστε γι’ αυτούς». Σε μια έρευνα που είχε γίνει στις ΗΠΑ, σχετικά με το πώς θέλουν οι μαθητές όλου του ηλικιακού φάσματος να τους αντιμετωπίζουν οι δάσκαλοι, είπαν τα 2 εξής απλούστατα πράγματα:

Τόσο απλά και παράλληλα τόσο σύνθετα είναι λοιπόν τα πράγματα… Ακολούθως, οι επαγγελματίες της εκπ/σης οφείλουν να καλλιεργήσουν το αίσθημα του «ανήκειν» στους μαθητές και να τους εξηγούν για ποιο λόγο τους αναθέτουν εργασίες για το σπίτι και τους υποβάλλουν σε γραπτές δοκιμασίες. Επίσης να εντοπίσουν, να ενισχύσουν και να επιβραβεύσουν τα δυνατά σημεία των μαθητών, τις «νησίδες ικανοτήτων» τους (islands of competence). Αυτό θα επιτευχθεί μόνο αν εστιάσουν στα ενδιαφέροντα των μαθητών. Έτσι, με την αγάπη και τις ευκαιρίες που απαραίτητα πρέπει να δίνει ο εκπ/κός, ο μαθητής είναι πολύ πιθανό να επιτύχει το στόχο που έχει θέσει και να νιώσει πως το σχολείο γίνεται καλύτερο, επειδή υπάρχει κι αυτός μέσα σε αυτό. Η ομαδική δουλειά και η ανάθεση ρόλων στο κάθε μέλος της ομάδας είναι βέβαια αναπόσπαστο κομμάτι της μαθησιακής διαδικασίας.

 

Κλείνοντας την ομιλία του, ο Dr Brooks απάντησε σε πολλές ερωτήσεις των ακροατών και ανανέωσε το ραντεβού του για κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον.

Επιστροφή

        Εκτυπώσιμη Μορφή               1974 προβολές